Luistervinken in de supermarkt

Meertaligheid in je klas

De meivakantie staat alweer voor de deur, en niet lang daarna mogen we weer genieten van de zomervakantie. Veel mensen gaan dan lekker naar het buitenland. Ik vind het altijd leuk om dan mensen te observeren, vooral als ze zich onbespied wanen. Bijvoorbeeld in de supermarkt.

Greet:          ‘Zeg Rien, ik heb afwasmiddel nodig. Is dit afwasmiddel, denk je? 

Rien:            ‘Wat staat erop dan? Oppvask (We zijn nu even in Noorwegen). 

                     Tja, dat lijkt wel goed te zijn. 

Greet:          En wat wil je vanavond eten? Ze hebben hier geen Honig-pakjes. 

                     Wat is dit? Pastarett. Dat lijkt wel lekker. Ik heb wel zin in pasta.

                     Maar, is dit alles? Of moet ik er nog iets bij doen? Het voelt wel als

                     weinig aan. Kijk jij eens?

Rien:            Er staat hier bij Ingredienser, ik denk dat dat ingrediënten zijn, dat

                     je er Kjøttdeig in moet doen en gullrot.  Getsie, rot, wat is dat nou

                     weer?

Greet:          Nou, boven de vleesafdeling hangt een bordje met Kjøtt. Dat kan

                     best Vlees betekenen. Laten we maar eens kijken of we daar iets

                     kunnen vinden waar Kjøttdeig op staat. En dan die rotte Gul.

                     Misschien toch even kijken bij Google Vertalen. Aha, dat zijn

                     wortels. 

En zo gaat dat gesprek nog even door. Tijdens dat gesprek onderzoeken ze samen  wat die vreemde woorden betekenen, en samen komen ze ook een heel eind. Heel normaal zou je zeggen. 

Omgekeerde wereld

Maar dan komt het gekke: in de klas mag dat meestal juist niet. Dan moet een kind er zelfstandig maar uit zien te komen, want in de klas spreken we Nederlands. Terwijl het dus zo handig is om te overleggen in je moedertaal. Je kunt samen denken, maar ook gebruik maken van elkaars kennis. De één weet dit, de ander dat, en samen kom je eruit. 

Meertaligheid in de klas

Gelukkig zijn we tegenwoordig weer meer ruimte aan het creëren voor meertaligheid in de klas. Er is aangetoond dat leerlingen dan sneller leren, en vaak ook makkelijker de kennis uit beide talen met elkaar kunnen combineren en onthouden. De labels die aan de begrippen hangen worden dan aangevuld met de andere taal. 

Ook is ontdekt dat wanneer een leerling actief gaat nadenken over de grammaticale overeenkomsten en verschillen tussen het Nederlands en zijn thuistaal, de Nederlandse grammaticaregels vaak beter worden toegepast. Net als bij een jong kind kan er wel een tijdje over-generalisatie plaatsvinden: ik komde (toepassen van de -de in de verleden tijd), maar dat herstelt zich later wel weer, net als dat dat jonge kind ook later weet dat het werkwoord Komen op een sterke manier vervoegd wordt. 

Een extra voordeel van het gebruik van de thuistaal in de klas heeft te maken met een stuk erkenning van de eigenheid van de leerling. Dat kan grote invloed hebben op de eigenwaarde en het zelfvertrouwen. Je bent niet dom, maar je hebt juist iets extra’s.

Wat kun je hier nu mee?

Vraag dus eens hoe iets genoemd wordt in de moedertalen van de leerlingen. Dat kan tijdens de introductie van je onderwerp. Of juist bij de afsluiting.

Of pols eens of een grammaticale regel ook in hun taal voorkomt. Juist door op meta-niveau naar de talen te kijken zien en herkennen ze de verschillen en overeenkomsten. En jij weet op welke dingen je in hun werk kunt letten, om ze extra duwtjes in de Nederlandse richting te sturen. 

Het zijn net ‘gewone’ kinderen

Nu moeten we alleen zelf, als leerkracht of docent, erop vertrouwen dat de leerlingen in de klas zich echt bezig houden met de lesstof, en niet met roddelen of kletsen. Want dat doen Nederlandse kinderen tenslotte ook nooit als ze onderling tijdens de les in gesprek zijn, toch?